Người nhảy cao nhất thế giới hiện vẫn là Javier Sotomayor – huyền thoại người Cuba đã nhảy qua mức xà 2,45 m từ năm 1993. Ba thập kỷ trôi qua, con số ấy vẫn đứng vững giữa thời đại mà khoa học huấn luyện, dinh dưỡng và phân tích dữ liệu phát triển như vũ bão. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về huyền thoại này ngay sau đây.
Hành trình lập nên kỷ lục nhảy cao nam thế giới 2,45 m
Trong lịch sử điền kinh hiện đại, rất ít kỷ lục có sức “đề kháng” mạnh như mốc 2,45 m ở nhảy cao nam. Sotomayor, cao 1,93 m, xuất thân từ môi trường thể thao Cuba nổi tiếng với các chương trình phát hiện tài năng sớm chính là chủ nhân của kỷ lục hiếm có này.
Javier Sotomayor bước vào thế giới đỉnh cao từ cuối thập niên 1980, thời điểm kỹ thuật “Fosbury Flop” (lộn lưng qua xà) đã trở thành chuẩn mực. Nhưng điều làm nên khác biệt của Sotomayor không chỉ là kỹ thuật hoàn hảo mà còn là nhịp chạy đà tiết kiệm, điểm giậm chắc như “đóng cọc” và khả năng giữ thân người “bay” qua xà với biên độ cực gọn.
Ngày 27/7/1993, tại Salamanca (Tây Ban Nha), Sotomayor chính thức viết lại lịch sử với mốc xà 2,45 m. Màn trình diễn ấy được miêu tả là “gọn ghẽ” đến khó tin: Chạy đà mười mấy bước, giậm chân trái, bẻ lưng đúng thời điểm và lướt qua xà như một cú phác họa hoàn hảo. Trước đó, năm 1989, anh đã từng lập kỷ lục thế giới 2,44 m – cũng là lần đầu nhân loại “vượt ngưỡng 8 feet” trong đơn vị đo Anh.
Hai cột mốc này giúp Sotomayor trở thành người duy nhất từng hai lần nhảy qua 2,44 m ngoài trời, khẳng định đẳng cấp không chỉ của một cú “ăn may” mà là cả một thời kỳ thống trị.
Sau kỷ lục, Sotomayor vẫn là “cột mốc di động” của mọi giải đấu: Vô địch Olympic 1992, á quân Olympic 2000, nhiều lần đăng quang thế giới trong nhà và ngoài trời. Ở nội dung trong nhà, anh cũng giữ kỷ lục thế giới 2,43 m (1989). Sự bền bỉ ở mức 2,40 m+ khiến giới chuyên môn thừa nhận: Để phá mốc 2,45 m, cần không chỉ một vận động viên phi thường mà còn là “ngày hoàn hảo” về sức gió, độ cứng mặt sân, độ đàn hồi giày, trạng thái thần kinh và cảm hứng thi đấu.
Những người thách thức kỷ lục: Barshim, Bondarenko, Sjöberg và thế hệ mới
Trong kỷ nguyên hiện đại, cái tên khiến giới mộ điệu thót tim khi xà chạm 2,40 m là Mutaz Essa Barshim (Qatar). Với phong cách bay “thanh thoát” và trụ giậm đàn hồi, Barshim sở hữu thành tích 2,43 m (2014) – chỉ kém Sotomayor 2 cm và là người nhảy cao nhì mọi thời đại ngoài trời. Anh nhiều lần vô địch thế giới (2017, 2019, 2022), có bộ sưu tập huy chương Olympic và là biểu tượng của sự ổn định ở đỉnh cao. Dẫu vậy, ngay cả Barshim – ngôi sao toàn diện bậc nhất của nhảy cao hiện đại – cũng chưa “mở khóa” 2,46 m.
Trước Barshim, kỷ lục châu Âu Patrik Sjöberg (Thụy Điển) đã vươn đến 2,42 m từ năm 1987; và thời “bùng nổ” năm 2013, Bohdan Bondarenko (Ukraine) cũng vọt lên 2,42 m. Điều đáng chú ý là, số người từng chạm hoặc vượt 2,40 m trong lịch sử rất ít (chỉ hơn chục VĐV), và không phải ai cũng làm được nhiều lần. Sotomayor từng vượt 2,40 m đến vài chục lần – một thống kê nói lên độ “bất khả xâm phạm” của kỷ lục 2,45 m.
Thực tế hàng chục năm đã chứng minh, khoảng cách 2–3 cm ở vùng 2,40 m là cả một “hố sâu” chuyên môn. Đó là lý do vì sao câu hỏi ai là người nhảy cao nhất thế giới đến nay vẫn chỉ có một đáp án duy nhất: Javier Sotomayor.
Kỷ lục nhảy cao Việt Nam: Nguyễn Duy Bằng, Bùi Thị Nhung và di sản SEA Games
Ở Việt Nam, vận động viên điền kinh Nguyễn Duy Bằng là người giữ kỷ lục nhảy cao việt nam với mức 2,25 m. Thành tích này gắn với giai đoạn đỉnh cao của anh ở đầu – giữa thập niên 2000, nơi Duy Bằng nhiều lần đem về huy chương cho điền kinh Việt Nam tại SEA Games và đấu trường châu lục. Mức 2,25 m, xét trên bình diện Đông Nam Á, từng là “chuẩn vàng” để các VĐV hướng đến.
Về phía nữ, cái tên rực sáng nhất là Bùi Thị Nhung. Năm 2005, tại Bangkok, cô chinh phục mốc 1,94 m – thành tích được công nhận là kỷ lục quốc gia nữ và đồng thời là cột mốc giúp Nhung ghi tên mình vào hàng ngũ những nữ VĐV nhảy cao hàng đầu châu Á trong giai đoạn ấy. Bộ đôi Duy Bằng – Bùi Thị Nhung trở thành “cặp bài trùng” đưa nhảy cao Việt Nam bước ra ánh sáng khu vực.
Tuy nhiên, khoảng cách từ kỷ lục quốc gia đến đẳng cấp thế giới vẫn còn xa. Chỉ riêng việc ổn định ở mốc 2,20 m–2,25 m (nam) hay 1,85 m–1,90 m (nữ) qua nhiều mùa giải đã là thách thức lớn. Để rút ngắn khoảng cách, điền kinh Việt Nam những năm gần đây chú trọng hơn đến hệ thống đào tạo trẻ, nâng cấp sân bãi và cập nhật xu hướng huấn luyện, điều chỉnh kỹ thuật giậm nhảy, băng qua xà…
Một ghi nhận đáng mừng là lứa VĐV trẻ bắt đầu được cọ xát quốc tế nhiều hơn, và đã có nhiều tiến bộ về thể hình cũng như kỹ thuật. Đây là dấu hiệu đáng mừng, đồng thời cho thấy những cột mốc 2,25m ở nhảy cao nam và 1,94m ở nhảy cao nữ sẽ có thể bị thay thế trong tương lai.
Vì sao 2,45 m khó bị phá vỡ?
Nhảy cao là môn thể thao của chi tiết. Ở vùng thành tích cận kỷ lục, mỗi 1 cm là sự cộng hưởng của hàng chục biến số: Điểm giậm chính xác đến từng phần trăm giây; tốc độ tiếp cận đủ lớn nhưng không làm “vỡ” góc vào xà; chuỗi vận động từ cổ chân – đầu gối – hông – lưng chuyển năng lượng theo đúng thứ tự; và tâm lý thi đấu đủ bình thản để “bay” mà không sợ chạm xà.
Sự ổn định ở mốc 2,37–2,40 m của các tên tuổi như Barshim cho thấy con người hiện đại đã “tiệm cận” đỉnh cao. Để vượt 2,45 m, thế giới cần một bản thể hội tụ: Sợi gân khỏe thiên bẩm, tỉ lệ thân – chân lý tưởng, trí tuệ cảm giác không gian siêu việt, và một hệ sinh thái hỗ trợ đỉnh cao (HLV, y sinh học, dinh dưỡng, công nghệ).
Phân tích như vậy để biết được vì sao câu trả lời cho ai là người nhảy cao nhất thế giới đến hôm nay vẫn là Javier Sotomayor với kỷ lục 2,45 m. Những ngôi sao hiện đại như Mutaz Essa Barshim đã tiến sát, nhưng “bức tường 2,45 m” vẫn đứng vững. Hiện giờ điền kinh thế giới chỉ biết trông đợi vào tương lai, ngày mà bức tường được dựng lên suốt hơn 3 thập niên kia sẽ bị phá vỡ.