Bạn có bao giờ nghe đến các thuật ngữ chạy bộ chưa? Những thuật ngữ này được sử dụng như thế nào trong thực tế? Nếu bạn là người yêu thích bộ môn điền kinh và đang tìm hiểu về nó thì đây là một vấn đề mà bạn không nên bỏ qua. Đọc hết bài viết để biết thêm chi tiết nhé.
Vì sao cần hiểu rõ các thuật ngữ chạy bộ?
Nhiều người cho đến này vẫn có suy nghĩ đơn giản rằng muốn chạy bộ chỉ cần đôi giày và bước ra đường chạy là xong. Điều này không hẳn là sai nhưng chưa đầy đủ, bởi trên thực tế, nếu muốn tiến xa hơn, bạn cần tiếp cận nó như một môn thể thao có hệ thống. Và điều đầu tiên cần nắm chính là thuật ngữ chạy bộ – ngôn ngữ “chuyên ngành” của cộng đồng runners trên toàn thế giới.
Chạy bộ là một môn thể thao ngày càng thu hút nhiều người tham gia.
Tại sao chúng ta cần phải tìm hiểu rõ về các thuật ngữ này? Có một vài lý do chủ yếu sau đây:
Hiểu để tập đúng
Mỗi thuật ngữ chạy bộ thường gắn liền với một kiểu bài tập, một mục tiêu thể chất, hoặc một nguyên lý sinh học. Ví dụ:
- “Tempo run” giúp cải thiện ngưỡng lactate.
- “Long run” xây nền sức bền aerobic.
- “Recovery run” hỗ trợ phục hồi chủ động.
Nếu không hiểu rõ các khái niệm này, bạn dễ mắc sai lầm khi xây dựng giáo án, như tập sai cường độ, lệch mục tiêu, thậm chí gây quá tải và chấn thương. Việc gặp chấn thương khi chạy bộ có thể đem đến nhiều hệ quả nghiêm trọng và lâu dài cho sức khỏe của chính bạn.
Tăng hiệu quả luyện tập
Hiểu rõ từng thuật ngữ giúp bạn:
- Theo dõi sát giáo án cá nhân hoặc cài đặt thông số phù hợp trên các ứng dụng hỗ trợ chạy bộ (như Garmin, Strava, NRC…).
- Biết cách kết hợp các dạng bài phù hợp với từng mục tiêu cụ thể: tăng tốc độ, cải thiện endurance, hay giảm cân.
- Biết điều chỉnh pace, nhịp tim, hoặc RPE theo thời gian thực.
Điều này giúp tiết kiệm thời gian, tập đúng và nhanh tiến bộ hơn.
Giao tiếp và hòa nhập cộng đồng
Cộng đồng chạy bộ – từ các nhóm nhỏ đến các giải đấu lớn – đều dùng chung “ngôn ngữ chuyên môn”. Khi bạn hiểu các thuật ngữ như “BIB chạy là gì”, “race”, “split”, “cool down”, bạn sẽ:
- Giao tiếp tự nhiên với người cùng sở thích.
- Dễ dàng chia sẻ và học hỏi kinh nghiệm.
- Hòa nhập nhanh vào văn hóa “runners” hiện đại.
Gia tăng động lực và sự hứng thú
Càng hiểu sâu, bạn càng thấy chạy bộ thú vị. Mỗi buổi tập không còn nhàm chán mà mang tính chiến lược, giúp bạn khám phá giới hạn của bản thân theo cách bài bản, khoa học và bền vững. Và để làm được điều này thì việc đầu tiên chính là bạn phải hiểu về các thuật ngữ chuyên môn được sử dụng trong chạy bộ.
Các thuật ngữ cơ bản trong chạy bộ
Nếu bạn muốn làm quen với bộ môn chạy bộ thì nhất định phải hiểu rõ những thuật ngữ cơ bản sau:
1. Pace
Pace là một trong những thuật ngữ phổ biến nhất trong chạy bộ. Đây là đơn vị đo tốc độ chạy, tính bằng thời gian (phút) cần để chạy được 1 km hoặc 1 dặm. Ví dụ, pace 6:00 nghĩa là bạn mất 6 phút để hoàn thành 1 km.
Bạn có bao giờ thử đo Pace của mình là bao nhiêu chưa?
Hiểu được pace là gì sẽ giúp bạn kiểm soát tốc độ chạy hợp lý, từ đó dễ dàng điều chỉnh nhịp tim, hơi thở và chiến lược thi đấu.
2. RPE
RPE (Rate of Perceived Exertion) là thang điểm cảm nhận mức độ gắng sức khi tập luyện, thường từ 1 đến 10. RPE không phụ thuộc hoàn toàn vào chỉ số nhịp tim, mà phản ánh cảm giác chủ quan của bạn khi chạy.
Biết rpe là gì giúp người chạy không bị phụ thuộc quá mức vào thiết bị đo, mà biết lắng nghe cơ thể, điều tiết nỗ lực phù hợp.
3. Chạy tempo
Chạy tempo là hình thức chạy ở tốc độ nhanh vừa phải – nhanh hơn pace thường ngày nhưng vẫn giữ được nhịp thở đều đặn. Mục tiêu là cải thiện ngưỡng lactate, tăng sức chịu đựng và nâng cao thành tích một cách bền vững.
Chính vì vậy việc nắm được chạy tempo là gì rất quan trọng nếu bạn muốn nâng cao hiệu suất mà không bị quá tải.
4. Cool down
Sau mỗi buổi tập, cơ thể cần thời gian để phục hồi. Cool down là giai đoạn hạ nhiệt sau khi chạy, thường bằng cách đi bộ hoặc chạy chậm trong 5-10 phút, giúp nhịp tim trở lại bình thường, hạn chế chấn thương và đau cơ.
Việc thư giãn gân cơ rất quan trọng để tránh chấn thương.
Việc không hiểu cool down là gì và bỏ qua giai đoạn này là một sai lầm phổ biến, dễ khiến người mới tập bị căng cơ và mỏi lâu.
5. Maf
MAF (Maximum Aerobic Function) là phương pháp luyện tập theo nhịp tim tối ưu, thường áp dụng nguyên tắc 180 – tuổi để xác định nhịp tim giới hạn. Ví dụ nếu bạn 40 tuổi thì nhịp tim giới hạn của bạn là 140 lần/ phút, không nên tập luyện để nhịp tim vượt quá ngưỡng này.
Phương pháp này tập trung vào maf giúp xây dựng nền tảng sức bền lâu dài mà không gây mệt mỏi quá mức. Đặc biệt hữu ích cho người mới bắt đầu hoặc đang phục hồi chấn thương.
6. Chạy trail
Không giống chạy trên đường bằng phẳng, chạy trail là hình thức chạy địa hình, thường diễn ra trên đồi núi, rừng rậm, nơi có địa hình phức tạp và khắc nghiệt hơn nhiều.
Vậy chạy trail là gì? Đó là sự kết hợp giữa thể lực, sức bền, khả năng xử lý địa hình và ý chí mạnh mẽ. Đây là xu hướng ngày càng được yêu thích bởi sự thử thách và cảm giác hòa mình vào thiên nhiên.
Một số thuật ngữ khác liên quan đến thi đấu
Bên cạnh những thuật ngữ chạy bộ thường gặp khi luyện tập và chia sẻ cùng nhau, chúng ta còn có những thuật ngữ chuyên môn liên quan đến việc thi đấu như:
1. Đi race là gì?
Race là thuật ngữ chỉ cuộc thi chạy. Khi ai đó nói “đi race”, tức là họ tham gia một giải chạy chính thức.
Vậy đi race là gì? Đây không đơn giản chỉ là nói về việc thi đấu, mà còn là dịp giao lưu, cọ xát và đánh giá quá trình luyện tập. Những ai đam mê chạy bộ chắc chắn nên thử ít nhất một lần để trải nghiệm tinh thần thể thao mạnh mẽ.
2. Bib chạy
Bib là số báo danh của người tham gia race, thường in trên giấy hoặc vải dán trước áo. Mỗi bib chạy chứa mã định danh giúp BTC theo dõi kết quả thi đấu và phân loại vận động viên.
BIB chạy là thứ khá quen thuộc đối với cộng đồng Runner.
Hiểu bib chạy là gì giúp bạn biết cách nhận diện thứ hạng, nhóm tuổi, cự ly… và biết cách bảo quản vật phẩm này như một kỷ niệm quan trọng.
Thuật ngữ trong giáo án và luyện tập nâng cao
Ngoài những khái niệm cơ bản, người chạy bộ nghiêm túc thường tiếp cận các thuật ngữ chuyên sâu như:
- Long run: Buổi chạy dài, thường 60-120 phút để rèn sức bền.
- Intervals: Chạy xen kẽ giữa các đoạn tốc độ cao và phục hồi.
- Fartlek: Chạy ngẫu hứng, thay đổi pace liên tục trong một buổi tập.
Khi kết hợp các dạng bài này hợp lý trong giáo án, bạn sẽ thấy rõ sự cải thiện chỉ sau vài tuần. Nếu chỉ chạy vì vui thì có thể bạn không cần biết quá nhiều. Nhưng nếu muốn nghiêm túc với môn thể thao này, bạn cần hiểu rõ các thuật ngữ, vì:
- Hầu hết các ứng dụng chạy (Strava, Garmin, Nike Run Club…) đều sử dụng ngôn ngữ chuyên môn.
- Các giáo án phổ biến trên mạng cũng không giải thích quá chi tiết.
- Các group chạy bộ thường chia sẻ kinh nghiệm qua thuật ngữ.
Chạy bộ ngày nay không còn đơn thuần là hoạt động thể chất mà còn là phong cách sống. Vì thế, hiểu được ngôn ngữ của nó chính là cách bạn hòa nhập tốt hơn.
Bạn đã từng sở hữu cho mình tấm BIB chạy nào chưa?
Đọc đến đây chắc các bạn đã biết việc hiểu rõ những thuật ngữ chạy bộ quan trọng thế nào rồi đúng không? Nó không chỉ giúp bạn chạy hiệu quả hơn mà còn gia tăng sự hứng thú và khả năng hòa nhập cộng đồng. Dù bạn là người mới tìm hiểu về điền kinh hay đã tham gia lâu năm thì việc cập nhật và ứng dụng thuật ngữ đúng cách vẫn luôn là điều cần thiết.